Chế độ phụ cấp và các khoản bổ sung khác trong tiền lương

Tiền lương bao gồm mức lương theo công việc hoặc chức danh, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác.

Song song với mức lương theo công việc hoặc theo chức danh thì chế độ phụ cấp lương có vị trí quan trọng. Chế độ này bao gồm những quy định của Nhà nước có tác dụng bộ sung cho chế độ tiền lương nhằm tính đến đầy đủ những yếu tố không ổn định thường xuyên trong điều kiện lao động và điều kiện sinh hoạt mà khi xác định lương chưa tính hết.

Điểm b khoản 5 Điều 3 Thông tư 10/2020/TT-BLĐTBXH quy định:

Phụ cấp lương theo thỏa thuận của hai bên như sau:

- Các khoản phụ cấp lương để bù đắp yếu tố về điều kiện lao động, tính chất phức tạp công việc, điều kiện sinh hoạt, mức độ thu hút lao động mà mức lương thỏa thuận trong hợp đồng lao động chưa được tính đến hoặc tính chưa đầy đủ;

- Các khoản phụ cấp lương gắn với quá trình làm việc và kết quả thực hiện công việc của người lao động.

Có thể chia chế độ phụ cấp gồm những loại phụ cấp sau:

1. Phụ cấp khu vực nhằm bù đắp cho người hưởng lương làm việc ở những vùng có điều kiện khí hậu xấu, xa xôi, hẻo lánh đi lại, sinh hoạt khó khăn. Việc xác định phụ cấp khu vực dựa theo yếu tố địa lý tự nhiên và vùng xa xôi hẻo lánh đi lại khó khăn và theo địa giới hành chính.

2. Phụ cấp thu hút nhằm khuyến kích công, viên chức, người lao động đến làm việc ở những vùng kinh tế mới, cơ sở kinh tế, đảo xa đất liền mà ở đó thời gian đầu chưa có cơ sở hạ tầng kinh tế, ảnh hưởng đời sống vật chất và tinh thần của người lao động. Mức phụ cấp được tính bằng tỷ lệ phần trăm trên lương cấp bậc, chức vụ chuyên môn nghiệp vụ. Mức phụ cấp quy định các mức khác nhau tuỳ theo điều kiện cụ thể. Thời gian hưởng phụ cấp theo một thời gian nhất định tuỳ thuộc vào điều kiện xây dựng, cải tạo cơ sở hạ tầng hoặc tình hình cải thiện điều kiện sinh hoạt và đời sống.

3. Phụ cấp trách nhiệm nhằm bù đắp cho những người vừa trực tiếp sản xuất hoặc làm công tác nghiệp vụ vừa kiêm nhiệm công tác quản lý không thuộc chức vụ lãnh đạo bổ nhiệm hoặc những người làm công việc đòi hỏi trách nhiệm cao chưa xác định trong lương. Mức phụ cấp được tính trên lương tối thiểu và các mức lương khác nhau tuỳ thuộc vào tính chất công việc kiêm nhiệm hoặc mức độ trách nhiệm cụ thể.

4. Phụ cấp làm đêm và làm thêm giờ

- Phụ cấp làm đêm nhằm bù đắp hao phí lao động tăng lên do trạng thái sinh lý bị thay đổi đối với người lao động làm đêm. Phụ cấp làm đêm được tính trên lương cấp bậc hoặc chức vụ cụ thể, cần có sự phân biệt để áp dụng khác nhau đối với những công việc thường xuyên làm việc vào ban đêm hoặc theo ca và những công việc không thường xuyên làm việc vào ban đêm song ít nhất cũng phải bằng 30% tiền lương làm việc vào ban ngày.

- Phụ cấp làm thêm giờ: khi làm thêm ngoài giờ tiêu chuẩn quy định thì giờ làm thêm được trả ít nhất bằng 150% tiền lương giờ tiêu chuẩn nếu làm thêm vào ngày thường; được trả ít nhất bằng 200% tiền lương giờ tiêu chuẩn nếu làm thêm vào ngày nghỉ hàng tuần; ít nhất bằng 300% chưa kể tiền lương ngày lễ, tết, ngày nghỉ có hưởng lương đối với người lao động hưởng lương ngày nếu làm thêm vào ngày nghỉ lễ, tết, ngày nghỉ có hưởng lương.

5. Phụ cấp lưu động nhằm bù đắp cho những người làm một số nghề hoặc công việc phải thường xuyên thay đổi nơi ở và nơi làm việc, điều kiện sinh hoạt không ổn định có nhiều khó khăn. Phụ cấp lưu động áp dụng với nghề mà tính chất lưu động chưa được tính trong lương.

6. Phụ cấp độc hại nguy hiểm nhằm bù đắp tiền lương đối với người lao động làm việc trong điều kiện lao động độc hại, nguy hiểm mà chưa được xác định trong mức lương

7. Phụ cấp chức vụ lãnh đạo áp dụng cho người lao động làm việc trong doanh nghiệp vừa làm công tác chuyên môn, nghiệp vụ vừa giữ chức vụ lãnh đạo được bổ nhiệm. Mức phụ cấp chức vụ được tính trên lương tối thiểu gồm có nhiều mức khác nhau tuỳ thuộc vào cấp tổ chức, loại tổ chức và hạng doanh nghiệp

Ngoài ra, người sử dụng lao động và người lao động có thể thoả thuận với nhau về các khoản bổ sung khác trong chế độ tiền lương.

Điểm c khoản 5 Điều 3 Thông tư 10/2020/TT-BLĐTBXH quy định:

Các khoản bổ sung khác theo thỏa thuận của hai bên như sau:

- Các khoản bổ sung xác định được mức tiền cụ thể cùng với mức lương thỏa thuận trong hợp đồng lao động và trả thường xuyên trong mỗi kỳ trả lương;

- Các khoản bổ sung không xác định được mức tiền cụ thể cùng với mức lương thỏa thuận trong hợp đồng lao động, trả thường xuyên hoặc không thường xuyên trong mỗi kỳ trả lương gắn với quá trình làm việc, kết quả thực hiện công việc của người lao động.

Đối với các chế độ và phúc lợi khác như thưởng theo quy định tại Điều 104 của Bộ luật Lao động, tiền thưởng sáng kiến; tiền ăn giữa ca; các khoản hỗ trợ xăng xe, điện thoại, đi lại, tiền nhà ở, tiền giữ trẻ, nuôi con nhỏ; hỗ trợ khi người lao động có thân nhân bị chết, người lao động có người thân kết hôn, sinh nhật của người lao động, trợ cấp cho người lao động gặp hoàn cảnh khó khăn khi bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và các khoản hỗ trợ, trợ cấp khác thì ghi thành mục riêng trong hợp đồng lao động.