Hợp đồng lao động

1. Hợp đồng lao động là gì?

Điều 13 Bộ luật lao động 2019 quy định:

“1. Hợp đồng lao động là sự thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động về việc làm có trả công, tiền lương, điều kiện lao động, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên trong quan hệ lao động.

Trường hợp hai bên thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên thì được coi là hợp đồng lao động.

2. Trước khi nhận người lao động vào làm việc thì người sử dụng lao động phải giao kết hợp đồng lao động với người lao động.”

Hợp đồng lao động là công cụ hữu hiệu để các bên thiết lập và duy trì quan hệ lao động một cách thuận lợi. Hợp đồng lao động có những đặc trưng cơ bản sau:

- Hợp đồng lao động có đối tượng là việc làm có trả công, tiền lương.

- Người lao động phải tự mình thực hiện công việc trong hợp đồng và chịu sự quản lý của người sử dụng lao động.

- Hợp đồng lao động được thực hiện trong một thời gian nhất định và tại địa điểm đã được thoả thuận.

- Những thoả thuận trong hợp đồng lao động thường chỉ trong giới hạn pháp lý nhất định.

2. Giao kết hợp đồng lao động

Giao kết được hiểu là đưa ra và cam kết những điều mà mỗi bên phải thực hiện. Giao kết chính là sự thể hiện ý chí của chủ thể về việc cam kết thực hiện những điều mà các bên thoả thuận

Giao kết hợp đồng lao động là sự cam kết thực hiện thoả thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động về việc làm có trả công, tiền lương, điều kiện lao động, quyền và nghĩa vụ của các bên trong quan hệ lao động.

Như vậy, giao kết hợp đồng lao động là giai đoạn đầu tiên thể hiện sự hợp tác của các bên để đi đến sự thống nhất ý chí nhằm tạo lập quan hệ lao động.

2.1. Thẩm quyền giao kết hợp đồng lao động

Muốn giao kết hợp đồng lao động, các bên phải thoả mãn những điều kiện mà pháp luật quy định, Điều 18 Bộ luật lao động 2019 quy định cụ thể:

- Người lao động trực tiếp giao kết hợp đồng lao động, trừ trường hợp đối với công việc theo mùa vụ, công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng thì nhóm người lao động từ đủ 18 tuổi trở lên có thể ủy quyền cho một người lao động trong nhóm để giao kết hợp đồng lao động. Trong trường hợp này, hợp đồng lao động phải được giao kết bằng văn bản và có hiệu lực như giao kết với từng người lao động.

- Người giao kết hợp đồng lao động bên phía người sử dụng lao động là người thuộc một trong các trường hợp sau:

· Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp hoặc người được ủy quyền theo quy định của pháp luật;

· Người đứng đầu cơ quan, tổ chức có tư cách pháp nhân theo quy định của pháp luật hoặc người được ủy quyền theo quy định của pháp luật;

· Người đại diện của hộ gia đình, tổ hợp tác, tổ chức khác không có tư cách pháp nhân hoặc người được ủy quyền theo quy định của pháp luật;

· Cá nhân trực tiếp sử dụng lao động.

- Người giao kết hợp đồng lao động bên phía người lao động là người thuộc một trong các trường hợp sau:

· Người lao động từ đủ 18 tuổi trở lên;

· Người lao động từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi khi có sự đồng ý bằng văn bản của người đại diện theo pháp luật của người đó;

· Người chưa đủ 15 tuổi và người đại diện theo pháp luật của người đó;

· Người lao động được những người lao động trong nhóm ủy quyền hợp pháp giao kết hợp đồng lao động.

2.2. Phân loại

Theo cách thức giao kết, có 02 cách thức giao kết hợp đồng lao động là giao kết hợp đồng lao động trực tiếp và giao kết hợp đồng lao động gián tiếp:

- Giao kết hợp đồng lao động trực tiếp là hợp đồng lao động được giao kết trực tiếp giữa người sử dụng lao động hoặc người đại diện hợp pháp của người sử dụng lao động với người lao động. Khi đó, người sử dụng lao động và người lao động sẽ tự đàm phán, thoả thuận thống nhát và ký kết hợp đồng lao động mà không thông qua một chủ thể nào khác.

- Giao kết hợp đồng lao động gián tiếp là hợp đồng lao động giao kết giữa đại diện của một nhóm người lao động với người sử dụng lao đồng; hoặc người sử dụng lao động không thoả thuận và đàm phán với người lao động mà việc làm đó sẽ thông qua một bên trung gian nhằm tiết kiệm thời gian cho người sử dụng lao động.

Theo hình thức giao kết, có 03 hình thức giao kết hợp đồng lao động:

- Hợp đồng lao động bằng văn bản.

- Hợp đồng lao động điện tử dưới hình thức thông điệp dữ liệu.

- Hợp đồng lao động bằng lời nói áp dụng đối với hợp đồng có thời hạn dưới 01 tháng, trừ trường hợp giao kết hợp đồng lao động với nhóm người lao động từ đủ 18 tuổi trở lên thông qua một người lao động trong nhóm được uỷ quyền giao kết hợp đồng lao động để làm công việc theo mùa vụ, công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng; giao kết hợp đồng lao động với người chưa đủ 15 tuổi; giao kết hợp đồng lao động với lao động là người giúp việc gia đình.

2.3. Nguyên tắc giao kết hợp đồng lao động

Với tư cách là một quan hệ khế ước, quá trình giao kết hợp đồng lao động phải tuân thủ các nguyên tắc giao kết hợp đồng nói chung, đồng thời phải đảm bảo các nguyên tắc đặc thù của hợp đồng lao động như sau:

- Nguyên tắc tự do, tự nguyện: pháp luật lao động ghi nhận nguyên tắc tự do, tự nguyện là một nguyên tắc trong giao kết hợp đồng lao động không chỉ đảm bảo giữ đúng bản chất của hợp đồng mà còn nhằm tạo tiền đề giúp các bên thực hiện quan hệ lao động một cách tự giác; quan hệ lao động được duy trì trong sự hài hoà lợi ích và ổn định.

- Nguyên tắc bình đẳng: khi giao kết hợp đồng, các nội dung thoả thuận trong hợp đồng lao động do chính các bên chủ thể quyết định, điều này chỉ có thể thực hiện trên cơ sở bình đẳng giữa các bên.

- Nguyên tắc thiện chí, hợp tác và trung thực: đây là điều kiện tiên quyết để quan hệ lao động được giao kết với sự đồng tâm trong chia sẽ lợi ích cũng như khó khăn trong quan hệ lao động. Lợi ích của các bên chỉ có thể đạt được khi bất đồng, đối kháng của các bên được giải quyết một cách thiện chí và hợp tác. Nếu các bên chủ thể khi giao kết hợp đồng lao động tuân thủ tốt nguyên tắc này thì tính thống nhất của quan hệ lao động sẽ được phát huy, tạo ra lợi ích cho hai bên.

- Nguyên tắc tự do giao kết hợp đồng lao động nhưng không được trái pháp luật thoả ước lao động tập thể và đạo đức xã hội: khi tham gia giao kết hợp đồng lao động các bên pháp tuân thủ pháp luật. Điều đó có nghĩa là các bên chủ thể có quyền thoả thuận nhưng mọi thoả thuận trong hợp đồng lao động không được vi phạm các điều cấm của pháp luật mà phải phù hợp với các quy định của pháp luật.